चौथो संविधान दिवसमा सरकारले प्रदान गरेको विभिन्न मानपदवी, अलंकारबाट विभूषित हुने ३३ स्वास्थ्यकर्मीमध्ये चिकित्साशास्त्र अध्ययन संस्थान (आइओएम)मा कार्यरत चिकित्सकको बाहुल्य देखिएको छ । सरकारले ३३ जना स्वास्थ्य क्षेत्रका व्यक्तित्वलाई यस्तो सम्मानद्वारा विभूषित गरेको छ, जसमा प्रधानमन्त्रीकी फिजिसियन डा. दिव्यासिंह शाहले सबैभन्दा प्रमुख मानिएको सुप्रसिद्ध प्रबल जनसेवाश्री प्रथम श्रेणी पाएकी छन् ।

त्यसैगरी, प्रधानमन्त्रीको उपचारमा संलग्न सिंगापुरका चिकित्सक अनन्तरमण भाट्साला तथा प्रत्यारोपणमा संलग्न चिकित्सकले  पदक पाएका छन् । विभूषित हुने विदेशी संस्थाका चिकित्सकमध्ये धेरैजसो प्रधानमन्त्रीको उपचारमा संलग्न चिकित्सक हुन् ।

त्यसबाहेक आइओएमबाट डा. भगवान कोइराला, डा. उत्तमकुमार शर्मा, डा. प्रेम ज्ञवाली, प्रा.डा. रामकुमार घिमिरे, डा. शर्मा पौडेल, डा. रत्नमणि गजुरेल, डा. उत्तम श्रेष्ठ, डा. रमेशसिंह भण्डारी, डा. पलेस्वाँ जोशी लाखे, प्रा.डा. नगेन्द्रबहादुर केसी, लेखाअधिकृत उमा पाण्डेसमेत विभूषित भएका छन् । विभूषितमध्ये डा. शाहले नेपालमा पहिलोपटक मिर्गौलाको सफल प्रत्यारोपणको नेतृत्व लिएकी थिइन् भने डा. भण्डारीले त्रिवि शिक्षण अस्पतालमा कलेजो प्रत्यारोपणको सुरुवात गने नेतृत्व गरेका थिए । डा. डेबिन फ्र्यानसिसले नेपालमा शाहलाई प्रत्यारोपणको नेतृत्वमा सघाएका थिए ।

संविधान दिवसमा विभूषित हुनेको सूची हेर्दा विभूषण छनोटमा डा. शाहकै प्रभाव चलेको अनुमान धेरैको छ । शाह आफैँ त्रिवि शिक्षण अस्पतालकी विभागीय प्रमुख हुन् । त्यसैगरी, डा. कोइरालाले स्थापनाको सुरुका वर्षमा सहिद गंगालाल हृदय केन्द्रलाई कुशल व्यवस्थापन दिएर सफल बनाएका थिए । त्यसैगरी, डा. शर्मा गंगालालकै पूर्वनिर्देशक हुन् । डा. घिमिरे रेडियोलोजी विभागका प्रमुख र डा. लाखे जनरल सर्जरी विभाग प्रमुख हुन् ।

त्रिवि शिक्षण अस्पतालबाहेक नेपालको सबैभन्दा ठूलो र पुरानो अस्पताल वीरबाट एकजना डा. सुबोध अधिकारी मात्रै विभूषित भएका छन् ।

विभूषित हुनेहरु
सुप्रसिद्व प्रबल जनसेवाश्री (प्रथम श्रेणी)
– प्राडा दिव्यासिंह शाह, त्रिवि शिक्षण अस्पताल,
– डा अनन्तरमण भाट्साला, सिंगापुरस्थित नेसनल युनिभर्सिटी अस्पतालको डिर्पाटमेन्ट अफ मेडिसिन डिभिजन अफ नेफ्रोलोजीका चिकित्सक
– डा अनन्त कुमार, डिर्पाटमेन्ट अफ युरोलोजी, युरो अंकोलोजी, भारतको म्याक्स ग्रुप अफ हस्पिटल
– डा राजीवकुमार शर्मा, नयाँदिल्लीस्थित डिर्पाटमेन्ट अफ युरोलोजी, युरो अंकोलोजी, रोवोटिक्स् एन्ड रेनल ट्रासप्लान्ट, एमएक्स ग्रुप अफ हस्पिटल,
– डा हर्ष दुवे, इन्स्टिच्युट अफ एडल्ट रिकनट्रक्सन, स्र्पोट इन्जुरी एन्ड जोइन्ट रिप्लेसमेन्ट दिल्ली, डिर्पाटमेन्ट अफ अंकोलोजी, इन्द्रप्रस्थ एपोलो हस्पिटल नयाँदिल्ली,

उज्वल कीर्तिमय राष्ट्रदीप (द्वितीय श्रेणी)
– प्राडा भगवान कोइराला, वरिष्ठ मुटुरोग सर्जन

सुप्रबल जनसेवाश्री (तृतीय श्रेणी)
– डा ज्योतिन्द्र शर्मा, सहिद गंगालाल राष्ट्रिय हृदय केन्द्र
– प्राडा उत्तमकुमार शर्मा, त्रिवि चिकिस्साशास्त्र अध्ययन संस्थान
– डा चक्रराज पाण्डे, मेडिकल डाइरेक्टर, ग्रान्डी अस्पताल
– डा भरत प्रधान, काठमाडौं
– डा योगेन्द्रप्रसाद यादव, विराटनगर
– डा डेविन फ्रयानसिस, मेलर्वन, अस्टेलिया
– डा प्रेम ज्ञवाली, शिक्षण अस्पताल, महाराजगञ्ज
– प्राडा रामकुमार घिमिरे, रेडियोलोजिस्ट, त्रिवि शिक्षण अस्पताल, महाराजगञ्ज
– डा शर्मा पौडेल, रेडियोलोजिस्ट त्रिवि शिक्षण अस्पताल, महाराजगञ्ज
– डा रत्नमणि गजुरेल, त्रिवि शिक्षण अस्पताल, महाराजगञ्ज
– डा उत्तम श्रेष्ठ, रेडियोलोजिस्ट त्रिवि, चिकित्साशास्त्र अध्ययन संस्थान
– डा रमेशसिंह भण्डारी, त्रिवि शिक्षण अस्पताल, महाराजगञ्ज
– डा राजु अधिकारी, योग प्रशिक्षक
– डा उत्तम पच्या, गुल्मी जिल्ला अस्पताल
– डा पलेस्वाँ जोशी लाखे, शिक्षण अस्पताल, महाराजगञ्ज
– डा सुबोधकुमार अधिकारी, वीर अस्पताल
– प्राडा नगेन्द्रबहादुर केसी, चिकित्साशास्त्र महाविद्यालय
– डा दीपक श्रेष्ठ, नेपाल प्रहरी अस्पताल, महाराजगञ्ज

प्रबल जनसेवाश्री (चर्तुथ श्रेणी)
– डा अशोकानन्द मिश्र, सप्तरी
– डा टीकाधर द्विवेदीः आयुर्वेद चिकित्सक, पर्सा
– डा विराजमान कर्माचार्य, काठमाडौं विश्वविद्यालय स्कुल अफ मेडिकल साइन्स, धुलिखेल
– डा राम कामेश्वर ठाकुर, प्रादेशिक आयुर्वेद चिकित्सालय, दाङ
– कमला लामा, नेपाल प्रहरी अस्पताल
– उमा पाण्डे, लेखा अधिकृत मनमोहन कार्डियोथोरासिक भास्कुलर तथा ट्रान्सप्लान्ट सेन्टर
– गिरेन्द्रकुमार झा, अहेब, जिल्ला स्वास्थ्य कार्यालय, महोत्तरी
– ज्ञानसिंह बुढा, जनस्वास्थ्य निरीक्षक, जिल्ला अस्पताल, मुगु

जनसेवाश्री (पञ्चम श्रेणी)
– सत्यराज शाक्य, लुम्बिनी प्रादेशिक अस्पताल, बुटबल

गत वर्ष कस/कसले पाएका थिए जान्नका लागि यो हेर्नुस् ।

यस्ता छन् संविधान दिवसमा विभूषित डाक्टरका काम

स्वास्थ्य तथा जनसंख्या मन्त्रालयले संविधान दिवसको अवसर पारेर २ असोजका दिन मुलुकभरका सरकारी अस्पतालमा ओपिडीसेवा निःशुल्क दिने निर्णय गरेको छ । सरकारले ३ असोजमा पर्ने संविधान दिवसलाई राष्ट्रिय पर्वका रूपमा भव्यताका साथ मनाउने तयारी गरिरहँदा मन्त्रालयले यस्तो निर्णय गरेको हो ।

नेपालमा पहिलोपटक वि.सं. २००४ मा लिखित संविधान लागू भएको थियो । त्यसयता ७ दशकको अवधिमा मुलुकले ७ वटै संविधान पाएको छ । चरम राजनीतिक अस्थिरताका कारण मुलुकमा सरकार मात्र नभई औसत प्रत्येक दशकजसो शासन व्यवस्था नै परिवर्तन हुने चगुँलमा देश फस्दा पटक–पटक संविधान असफल हुँदै आएका छन् । यसले मुलुकलाई विकासमा निकै पछि धकेलेको छ । विकासमा लाग्नुपर्ने समय राजनीतिक अधिकारका लागि लड्नमै खर्च हुँदा नजस्वास्थ्यको पाटो पनि निकै कमजोर अवस्थामै रहन पुगेको छ ।

पछिल्लोपटक भने मुलुकमा संघीय प्रणालीसहित गणतन्त्रको स्थापनासँगै पहिलोपटक जननिर्वाचित प्रतिनिधिको संविधानसभाले निर्माण गरेको संविधान देशले पाएको छ । लामो संघर्ष र बलिदानपछि प्राप्त जननिर्वाचित संविधानसभाबाट निर्मित संविधान भएकाले यसलाई चिरकालसम्म सफल तुल्याउनु मुलुकको विकासका लागि अति आवश्यक छ । त्यसैले सरकारले संविधान दिवसलाई विशेष महत्त्व र व्यापक जनसहभागिताका साथ राष्ट्रिय पर्वका रूपमा मनाउन लागेको हो । यसक्रममा स्वास्थ्य मन्त्रालयले निःशुल्क स्वास्थ्यसेवा उपलब्ध गराएर संविधान दिवसलाई पर्वका रूपमा मनाउन जनसहभागिता बढाउने प्रयास गरेको छ ।

संविधान दिवसको अवसर पारेर सरकारको सिफारिसमा विभिन्न क्षेत्रमा योगदान पुर्याउने व्यक्ति÷व्यक्तित्व विभिन्न मानपदवी, अलंकार र पदकबाट विभूषित भएका छन् । राष्ट्रपति विद्यादेवी भण्डारीबाट विभूषित हुने चिकित्साकर्मीमा २५ चिकित्सकसहित १ औषधि उद्योगी र २ नर्स छन् । विभूषित हुनेमध्ये केही आफ्नो क्षेत्रमा उल्लेखनीय कामले चर्चित छन् भने अधिकांश आफ्नो क्षेत्रमा नाम कमाएका चिकित्सक छन् ।

मानपदवी, अलंकार र पदक पाउनेमध्ये १२ चिकित्सक र १ नर्सले सुप्रबल जनसेवाश्री तृतीय श्रेणी, १२ चिकित्सकले प्रबल जनसेवाश्री चतुर्थश्रेणी, परमपौरख भास्कर, अतिपौरख भास्कर र प्राकृतिक प्रकोप पीडितोद्धार पदक एक–एकजनाले प्राप्त गरेका छन् ।

पदकबाट विभूषितमध्ये केही चिकित्सक महत्वपूर्ण कामले चर्चित छन् । जसमा वीरका निर्देशक डा. भूपेन्द्र बस्नेत, नेपाल मेडिकल काउन्सिलका अध्यक्ष धर्मकान्त बास्कोटा, नेपालमा आँखा सेवालाई उचाइ दिने डा. रामप्रसाद पोखरेल, व्यवसायी हरिभक्त शर्मासमेत प्रबल जनसेवाश्री चतुर्थ श्रेणीबाट विभूषित भएका छन् ।

डा. भूपेन्द्र बस्नेत
१ सय २८ वर्ष पुरानो वीर अस्पताल पछिल्लो दशक दिनानुदिन ओरालो लागिरहेको अवस्थामा डा. भूपेन्द्र बस्नेतले नेतृत्व लिएपछि अस्पतालको ओरालो यात्रामा ब्रेक लागेको मात्रै होइन, यसबीचमा उल्लेखनीय सुधार भएका छन् । पछिल्ला २ वर्षमा आमपब्लिक र सेवाग्राहीले वीरले प्रदान गर्ने सेवामा साँच्चै फरकपनको महसुस गरेका छन् । पछिल्लो समय अस्पतालबाट सेवा लिने सेवाग्रहीको संख्याले नै यसलाई प्रमाणित गर्छ । ओपिडी, आइपिडी र ओटीसँगै अस्पताल सरसफाइ, सुन्दरता, नयाँ निर्माणलगायतमा थुप्रै काम भइसकेका र हुनेक्रममा छन् ।

अस्पतालमा हेमोडाइलासिस, न्युक्लियर मेडिसिन, युरोलोजी, रगतरोग, फोक्सोको उपचार, ग्यास्ट्रोलोजी र लिभररोगको उपचारमा यही अवधिमा अत्याधुनिक उपकरणसहित निकै नवीन उपचार सेवा थप भएका छन् । वीरले धेरै वर्षदेखि प्रदान गर्दै आएका बहुप्रतिष्ठित सेवाअन्तर्गत यही अवधिमा सबै विभागमा केही न केही सुधार र सेवा विस्तार गरेर डा. बस्नेतले आफूलाई अब्बल व्यवस्थापक साबित गरेका छन् । उनी नामी ग्यास्ट्रोलोजिस्टसमेत हुन् ।

डा. रामप्रसाद पोखरेल
सुप्रबल जनसेवाश्री तृतीय श्रेणी पाउने डा. रामप्रसाद पोखरेल नेपालमा ‘आँखा बा’का नामले सुपरिचित चिकित्सक हुन् । उनले नेपालमा नेत्रज्योति संघ खोलेर देशभर आँखा उपचारको सञ्जाल विस्तार गरेर लाखौँ–लाख आँखा रोगीमाझ सुलभ सेवा पुर्याउन उल्लेखनीय काम गरेका छन् । नेपालमा पहिलोपटक वीर अस्पतालमा २०३० मा आँखा प्रत्यारोपण सुरु गरेका नेपालका पहिलो नेत्ररोग विशेषज्ञ पोखरेल त्रिपुरेश्वर आँखा अस्पतालका समेत संस्थापक हुन् ।

डा. राजेन्द्र कोजू
२२ वर्षअघि धुलिखेलमा अस्पताल स्थापना गर्दा डा. रामकण्ठ माकाजू संस्थापक थिए । माकाजूलाई साथ दिने पहिलो डाक्टर थिए डा. कोजू । काठमाडौं विश्वविद्यालयको स्कुल अफ मेडिकल साइन्सका डिनसमेत रहेका कोजूले १० वर्षसम्म धुलिखेल अस्पतालको निर्देशक भएर अस्पताल हाँके । आमनागरिकको पहुँचमा गुणस्तरीय स्वास्थ्य सेवा पुर्याउने काममा नमुना बनेको धुलिखेलमा कार्यरत मुटुरोग विशेषज्ञ कोजू सुप्रबल जनसेवाश्री तृतीय श्रेणीबाट विभूषित भएका हुन् ।

डा. धर्मकान्त बास्कोटा र डा. दिलीप शर्मा
त्रिवि शिक्षण अस्पतालका नाक, कान, घाँटी विशेषज्ञ डा. धर्मकान्त बास्कोटा पछिल्लो सयम नेपाल मेडिकल काउन्सिलका अध्यक्ष छन् । चिकित्सा शिक्षामा लामो सयमदेखि भित्रिएको विकृतिको एउटा ‘कारक’ बनेको नेपाल मेडिकल काउन्सिललाई पछिल्लो समय सुधार्न बास्कोटा र काउन्सिलकै रजिस्ट्रार डा. दिलीप शर्माले नेतृत्व लिएका छन् । उनीहरुपूर्वका अधिकांश नेतृत्व विवादित रहेको काउन्सिलमा बास्कोटा र शर्माले अगाडि बढाएको सुधार प्रयास र सफलता सह्रानीय छ ।

डा. ओममूर्ति अनिल
धमौरा महोत्तरीको सामान्य किसान परिवारमा जन्मिएका ४० वर्षे डा. ओममूर्ति अनिल मुटुरोगका नामी विशेषज्ञ हुन् । भारतको अल इन्डिया मेडिकल इन्स्टिच्युटबाट डिएम कार्डियोलोजी गरेका अनिल पछिल्लो समय मुटुरोग, जीवनशैली परिवर्तनका लागि जनचेतना बढाउन क्रियाशील छन् । सामाजिक सञ्चालहरुमा विभिन्न रोगबारे जनचेतना बढाउने भिडियो सन्देश र लेख–रचनाका लागि उनी निकै चर्चित छन् । आइओएमबाट गोल्डमेडलसहित एमडी गरेका उनी एम्समा खुल्ला प्रतिस्पर्धामा डिएम कार्डियोलोजीमा नाम निकाल्ने पहिलो विदेशी विद्यार्थी थिए । उनले सन् २०१४ मा विभिन्न रोगका जोखिमसम्बन्धी परीक्षण एवं सर्वे शिविरसमेत गरेका थिए ।

डा. गणेश राई
१४ महिनादेखि कान्ति बाल अस्पतालको निर्देशक रहेका डा. गणेश राई इमानदार र स्पष्टवक्ता चिकित्सकका रुपमा चिनिन्छन् । विशेषज्ञका रुपमा डा. राईले खोटाङजस्तो दुर्गम जिल्लामा ६ वर्ष, त्यसपछि विराटनगर, जनकपुरलगायत जिल्लामा बसेर सेवा गरे । अहिले उनले कान्ति अस्पतालमा थुपै्र सुधारका काम थालेका छन् ।

डा. हरिहर वस्ती
नेपालमा विद्यमान परम्परागत पोस्टमार्टमलाई विज्ञानसम्मत बनाउन डा. वस्तीले नयाँ अध्याय सुरु गरे । उनले पोस्टमार्टमलाई विज्ञानसम्मत बनाएर फरेन्सिक मेडिसिनलाई अहिलेको अवस्थामा ल्याउन महत्वपूर्ण भूमिका खेलेका छन् ।

डा. गीता गुरुङ
चिकित्साशास्त्र अध्ययन संस्थान (आइओएम)की प्राध्यापक डा. गीता गुरुङ इमानदार चिकित्सकका रुपमा चिनिन्छिन् । विषयगत ज्ञान र पेसागत सीपमा समेत उनी निकै खारिएकी चिकित्सक हुन् । शिक्षण अस्पतालकी निवर्तमान विभागीय प्रमुखसमेत रहेकी डा. गुरुङ फेलो कलेज अफ फिजिसियन एन्ड सर्जन्स पाकिस्तानकी नेपाल संयोजकसमेत हुन् ।

हरिभक्त शर्मा
नेपालमा औषधिको गुणस्तर कायम गर्ने, यसको व्यावसायिकता विकास गर्ने सन्दर्भमा प्रतिष्ठित उद्योगीको नाम लिँदा सबैभन्दा अगाडि हरिभक्त शर्माकै नाम आउँछ । ०४६ को परिवर्तनलगत्तै नेपालमा औषधि उद्योग खोल्नुका साथै सुरुकै दिनदेखि गुणस्तरलाई प्राथमिकता दिने शर्मा सुप्रबल जनसेवाश्री तृतीयबाट सुशोभित भएका छन् ।

त्यसैगरी, पदवी अलंकार पाउने अन्य चिकित्सकमध्ये चिकित्सा विज्ञान राष्ट्रिय प्रतिष्ठानका निवर्तमान उपकुलपति डा. गणेश गुरुङले पनि आफ्नो कार्यकालमा न्याम्सको प्राज्ञिक र व्यवस्थापकीय उचाइ दिन महत्वपूर्ण भूमिका निर्वाह गरेका छन् । त्यसैगरी, त्रिवि शिक्षण अस्पताल आकस्मिक विभाग प्रमुखका रुपमा लामो समय काम गरेका महाराजगन्ज क्याम्पसका प्रमुख डा. प्रताप नारायणसमेत आफ्नो कामले चर्चित छन् ।

को–को भए मानपदवी, अलंकार, पदकबाट विभूषित ?

सुप्रबल जनसेवाश्री (तृतीय श्रेणी)
प्रा.डा. गणेशबहादुर गुरुङ – चिकित्सा विज्ञान राष्ट्रिय प्रतिष्ठान (न्याम्स)
प्रा.डा. राजेन्द्रप्रसाद कोजू – अस्पताल प्रमुख, धुलिखेल अस्पताल
डा. आशा सिंह – नेपाल प्रहरी अस्पताल
दुर्गालक्ष्मी श्रेष्ठ – नर्सिङ प्रमुख, भेरी अञ्चल अस्पताल
डा. गणेशकुमार राई – निर्देशक, कान्ति बाल अस्पताल
डा. हरिहर वस्ती – फरेन्सिक विशेषज्ञ, त्रिवि शिक्षण अस्पताल
डा. धर्मकान्त बास्कोटा – अध्यक्ष, नेपाल मेडिकल काउन्सिल
डा. प्रतापनारायण प्रसाद – क्याम्पस प्रमुख, महाराजगन्ज मेडिकल कलेज
डा. ओममूर्ति अनिल – मुटुरोग विशेषज्ञ,
डा. रामप्रसाद पोखरेल – आँखा विशेषज्ञ)
प्रा.डा. पशुपति चौधरी – बिपी कोइराला स्वास्थ्य विज्ञान प्रतिष्ठान, धरान
डा. गीता गुरुङ – त्रिवि शिक्षण अस्पताल
हरिभक्त शर्मा – देउराली जनता फर्मास्युटिकल्स

प्रबल जनसेवाश्री (चतुर्थ श्रेणी)
डा. रोशन न्यौपाने (मेसु, जिल्ला अस्पताल म्याग्दी)
डा. सगुन जोशी (आँखा विशेषज्ञ, त्रिवि शिक्षण अस्पताल)
डा. फणिन्द्रप्रसाद बराल (जिल्ला अस्पताल धनकुटा)
डा. दिलीप शर्मा – (रजिस्ट्रार, नेपाल मेडिकल काउन्सिल)
प्रा.डा. भूपेन्द्रकुमार बस्नेत (निर्देशक, वीर अस्पताल)
डा. निलिजा शाक्य (मन्थली प्राथमिक स्वास्थ्य केन्द्र, रामेछाप)
डा. पवनकुमार कर्ण (चिकित्सक, विराटनगर)
डा. दीपक श्रेष्ठ (चिकित्सक, काठमाडौं)
डा. राम थापा क्षेत्री (चिकित्सक)
डा. दृष्टिराज्य लक्ष्मी शाह (वीरेन्द्र सैनिक अस्पताल, छाउनी)
डा. प्रवीन नेपाल (नेपाल एपिएफ अस्पताल)
राधा पौडेल (नर्सिङ निरीक्षक, जिल्ला अस्पताल, दाङ)

परमपौरख भास्कर
डा. गोपाल महर्जन (वीरेन्द्र सैनिक अस्पताल)

अतिपौरख भास्कर
डा. मुन थापा (वीरेन्द्र सैनिक अस्पताल)

प्राकृतिक प्रकोप पीडितोद्धार पदक
डा. सुमना थापा (फिल्ड अस्पताल, इटहरी)