उपचारको क्रममा १४ महिने बालकको मृत्यु भएपछि भरतपुर अस्पतालमा बिहीबार रातिभर तनाव भएकोे छ । रौतहट चन्द्रपुर नगरपालिका वडा नम्वर ५ का प्रकाश बस्नेतका १४ महिने छोरा युदिन बस्नेतकोे उपचारका क्रममा ज्यान गएको हो ।
कडा ज्वारोपछि १४ गते अस्पतालमा भर्ना गरिएका बालकको आमाको दूध सर्किएर ज्यान गएको चिकित्सकलाई उदृत गर्दै जिल्ला प्रहरी कार्यलय चितवनले जनाएको छ । ‘विहिवार साँझ ६ः३० मा आमाको दूध खाएका बालकको सर्किएर ७ः३० मा ज्यान गयो’ अस्पताललाई उदृत गर्दै प्रहरीले भन्यो ।
परिवारजनले भने चिकित्सकको लापरबाहीले वालकको ज्यान गएको दावी गरेका छन् । घटनापछि अस्पतालमा तनाव सिर्जना भएको थियोे ।
पीडितका पक्षमा अस्पतालमा पुगेका युवा सामाजिक अभियान्ता अर्जुन भुषाल सहित ६ जनालाई प्रहरीले पक्राउ गरेको छ । अस्पतालमा स्थिति असामान्य नहोस् भनेर उनीहरूलाई नियन्त्रणमा लिएको प्रहरीले जनाएको छ ।
जेठ १४ गते, मंगलबार, रातिको करिब १० बजेको समय थियो । म अस्पतालको आकस्मिककक्षमा बिरामी हेर्दै थिएँ । एकजना अपरिचित महिला आएर आफ्नो पेट दुखिरहेकाले उपचार गरिदन गुनासो पोख्नुभयो । उहाँ १ महिनाअघि गर्भवती हुनभएको रहेछ । करिब ३ दिनदेखि योनिबाट रगत बगिरहेको सुनाउनुभयो । उहाँको समस्यामाथि विचार गर्दा भिडियो एक्स–रे गरेर रिर्पोटका आधारमा मात्रै उपचार गर्नु अवस्था थियो । तर, अस्पतालमा राति भडियो एक्स–रे सेवा उपलब्ध नभएका कारण बिरामीलाई अन्यत्रै उपचार गराउन सल्लाह दिएँ ।
बिरामीसित आउनुभएका आफन्तले उहाँलाई अन्य अस्पतालमा उपचारका लागि लैजानुभयो । तर, रातिको समयमा अन्य अस्पतालमा पनि उपचार सम्भव नभएपछि पुनः म भएको आकस्मिक कक्षमा आउनुभयो । र, एक्कासि ‘किन उपचार हुँदैन ?’ भन्न थाल्नुभयो । बिरामीलाई सम्झाउँदै ‘अस्पतालमा भिडियो एक्स–रे दिउँसो मात्र हुन्छ, रातिको समयमा हुँदैन’ भनेँ । तर, बिरामीका आफन्त झन् आक्रोशित हुन थाल्नुभयो । म उहाँहरूलाई सम्झाउँदै थिएँ । अकस्मात् उहाँसँगै नजिकमा उभिनुभएका एक पुरुषले टुल उचालेर ममाथि प्रहार गर्नुभयो । तर, संयोगवश म त्यो प्रहारबाट बचेँ । उहाँले मलाई पटक–पटक हातपात गर्न खोज्नुभयो, गाली–गलौज गर्नुभयो, मुखमा आएजति अपशब्द सबै बोल्नुभयो ।
असुरक्षित अवस्थामा कसरी बिरामीलाई उचित सेवा दिन सकिन्छ र ? त्यसैले स्वास्थ्यजस्तो संवेदनशील क्षेत्रमा दिनरात नभनी बिरमीको सेवामा खटिने स्वास्थ्यकर्मीमाथि हुने यस्ता घटनाका दोषीलाई कडा कारबाही हुनु जरुरी छ । यस्ता अवाञ्छित गतिविधिलाई समयमै निरुत्साहित गर्न सकिएन भने सेवाप्रवाहमै समस्या सिर्जना हुन्छ, काम गर्ने वातावरण नै रहँदैन ।
विनाकारण बिरामीका आफन्तले यस्तो व्यवाहार देखाएपछि म अकमक्क परेँ । आफ्नो पेसाप्रति वितृष्णा पनि जाग्यो । आफू असुरक्षित भएको महसुस गरेर त्यहाँ रहेका स्टाफलाई प्रहरी बोलाउन भनेँ । केही समयमा प्रहरी आइपुग्यो र उहाँहरूलाई बाहिर निकाल्यो ।
म २ वर्षदेखि हेटौँडा अस्पतालमा कार्यरत छु । सुरुदेखि नै अस्पतालकै आवासगृहमा बस्दै आएकी छु । बिहान–दिउँसो–बेलुका मिलाएर डिउटीमा खटिँदै आएकी छु । अस्पतालमा डाक्टरमाथि आक्रमणको घटना यो पहिलो होइन । पछिल्लो १ वर्षमा मात्र यो तेस्रो घटना हो । यस वर्ष २ वटा यस्ता घटना यसअघि नै भइसकेका छन् । बिरामीकै सेवामा खटिएका हामी डाक्टर पटक–पटक बिरामीबाटै आक्रमणमा पर्दै आएका छौँ, अपमानित हुँदै आएका छौँ । यस्तो असुरक्षित अवस्थामा कसरी बिरामीलाई उचित सेवा दिन सकिन्छ र ? त्यसैले स्वास्थ्यजस्तो संवेदनशील क्षेत्रमा दिनरात नभनी बिरामीको सेवामा खटिने स्वास्थ्यकर्मीमाथि हुने यस्ता घटनाका दोषीलाई कडा कारबाही हुनु जरुरी छ । यस्ता अवाञ्छित गतिविधिलाई समयमै निरुत्साहित गर्न सकिएन भने सेवाप्रवाहमै समस्या सिर्जना हुन्छ, काम गर्ने वातावरण नै रहँदैन ।
आज रातिसम्म स्वयम् उपस्थित भएनन् भने भोलि सार्वजनिक मुद्दा चलाउँछौँ
आक्रमणकारी हेटौँडा उपमहानगरपालिका–८, कमानी निवासी बिरामीका ससुरा रहेको खुलेको छ । प्रहरीले उनको खोजी गरिरहेको बताएको छ । हामीले उनीविरुद्ध प्रहरी र जिल्ला प्रशासन कार्यालयमा समेत जाहेरी दिइसकेका छौँ । हामी आज रातिसम्म हेर्छौं, दोषी आफैँ उपस्थित भए भने ठिक छ, अन्यथा भोलि हामी मुद्दाको प्रक्रियामा जान्छौँ । उहाँमाथि सार्वजनिक मुद्दा चलाउने तयारी छ ।
तनावको सही व्यवस्थापन गर्न नसक्दा संसारमा गम्भीरखालका रोगीको संख्या थपिँदै गएको छ । तनावलाई नियमित प्रक्रिया सम्झेर मानिसहरू ‘तनाव छ’ भनेर पन्छिन खोज्छन् । तर, तनावका कारण नै अल्सरदेखि क्यान्सरजस्ता असाध्य रोगसम्म निम्तिनेतर्फ ध्यान पुगेको देखिँदैन ।
पछिल्लो समय बढ्दोक्रममा रहेका उच्चरक्तचाप, मधुमेह, मस्तिष्काघात, पक्षघातलगायत रोगको प्रमुख कारण तनाव हो । तनाव घटाउनु वा हटाउनु भनेको जीवनमा खुसी थप्नु हो । कसरी घटाउन सकिन्छ त तनाव ?
चिकित्सकहरू तनाव कम गर्न सकेसम्म हाँस्ने अवसर नछोड्न सुझाउँछन् । मनबाट प्राकृतिक हाँसो नसिस्किने अवस्थामा पनि कृत्रिमै भए पनि हाहा गरेर हाँस्न खोज्दा बिस्तारै शरीरमा त्यसले सकारात्मक प्रभाव छोड्ने चिकित्सकको भनाइ छ ।
उच्चरक्तचाप, मुटु, मधुमेहजस्ता दीर्घरोगका बिरामीलाई दैनिक कम्तीमा १० पटक धक फुकाएर हाँस्ने वातावरण सिर्जना गर्न चिकित्सकको सल्लाह छ ।
चिकित्सकका अनुसार रमाउन सक्ने, हाँस्न सक्ने र जीवनलाई सकारात्मक रूपले लिने मानिसलाई डर, रिस, चिन्ताजस्ता समस्याले प्रायः सताउँदैनन् । हाँसोले भरिएको दैनिकी मानसिक रूपमा आनन्ददायी हुने मात्र होइन, शारीरिक रूपमा स्वस्थकरसमेत हुने विभिन्न अनुसन्धानले पुष्टि गरेका छन् । उच्चरक्तचाप, मुटु, मधुमेहजस्ता दीर्घरोगका बिरामीलाई दैनिक कम्तीमा १० पटक धक फुकाएर हाँस्ने वातावरण सिर्जना गर्न चिकित्सकको सल्लाह छ ।
जर्नल अफ होलेस्टिक नर्सिङमा प्रकाशित अध्ययनअनुसार शल्यक्रियापछि दिइने पेनकिलरभन्दा हाँसो छुट्ने वाक्य पाएका बिरामीले कम दुखाइ महसुस गर्छन् । दिनमा १० पटक हाँस्ने मान्छे स्वस्थ र जवान पनि देखिनेसमेत जर्नलमा उल्लेख छ ।
लोमा लिन्डा विश्वविद्यालय क्यालिफोर्नियाका डा. ली बर्क र उनका अनुसन्धान सहयोगी डा. स्टान ली टानले गरेको अनुसन्धानले पनि हाँसोबाट शरीरको प्रतिरक्षात्मक प्रणालीमा धेरै सकारात्मक फाइदा पुग्ने पुष्टि भएको देखाएको छ ।
हाँसोका कारण उत्पन्न हुने हर्मोनकै कारण बिरामीले स्वस्थ भएको महसुस गर्छ । विभिन्न अध्ययनअनुसार उन्मुक्त हाँसोले स्वस्थ र सकारात्मक आवेग ल्याउँछ । हसाउने र हाँस्ने क्रियाकलापमा संलग्न व्यक्तिमा रोग प्रतिरोधात्मक प्रणाली बढी गतिशील हुन्छ ।
‘हाँसोले रक्तचाप र तनाव बढाउने हर्मोनलाई घटाउँछ, रोगको संक्रमणसँग लड्ने टी नामक रक्तकोषिकाको वृद्धि गराउनुका साथै रोगसँग लड्ने गामा इन्टरफेरन तथा बिटा कोषिकाजस्ता प्रोटिन बढाउँछ,’ सो अध्ययनमा भनिएको छ, ‘हाँसोले शरीरभित्रैबाट निस्कने प्राकृतिक दुखाइ कम गर्ने रस निकाल्न बल दिन्छ ।’
हाँसोका कारण उत्पन्न हुने हर्मोनकै कारण बिरामीले स्वस्थ भएको महसुस गर्छ । विभिन्न अध्ययनअनुसार उन्मुक्त हाँसोले स्वस्थ र सकारात्मक आवेग ल्याउँछ । हसाउने र हाँस्ने क्रियाकलापमा संलग्न व्यक्तिमा रोग प्रतिरोधात्मक प्रणाली बढी गतिशील हुन्छ ।
हाँसोले रक्तकोषिकालाई साँघुरो बनाउने र संक्रमण रोक्ने गतिविधिलाई सक्रिय बनाउने तथा तनावप्रदायक हर्मोनलाई घटाउने काम गर्छ ।
विज्ञहरूका अनुसार हाँसो एकप्रकारको शारीरिक कसरत हो । यसले शरीरमा अक्सिजनको मात्रा बढाउन छाती र मांसपेशीबीचको भागको व्यायाममा सघाउँछ । चर्को आवाज निकालेर हाँस्दा फोक्सो, दिमाग, रक्तचाप र प्रतिरोधात्मक क्षमता बढाउन पनि सहयोग पुग्छ ।
यसरी घट्छ तनाव
– फलो गर्न सकिनेकिसिमले नियमित कामको तालिका बनाउने र अनुसरण गर्ने ।
– सकेसम्म सकारात्मक सोच राख्ने र हरेक कुरालाई सकारात्मक कोणबाट हेर्ने ।
– नराम्रा घटना, र क्षणहरूलाई मनमा नराख्ने, सम्झिनरहने ।
– कुनै पनि अवस्थालाई स्वीकार गर्ने र समस्याको सम्भव हुने समाधान खोज्ने ।
– अर्काको काम बिगार्ने सोच राखेर नहिँड्ने ।
– प्रतिशोधको भावना छोड्ने ।
उपचारको क्रममा १४ महिने बालकको मृत्यु भएपछि भरतपुर अस्पतालमा बिहीबार रातिभर तनाव भएकोे छ । रौतहट चन्द्रपुर नगरपालिका वडा नम्वर ५ का प्रकाश बस्नेतका १४ महिने छोरा युदिन बस्नेतकोे उपचारका क्रममा ज्यान गएको हो ।
